اجبار چادر چه بر سر ما می‌آورد؟

مسئله پوشش زندانیان و متهمان در دادگاه و زندان‌ها مدت‌ها است که در کشورهای جهان حل شده و لباسی مشخص برای این کار طراحی شده است. اما به نظر می‌رسد ریزه کاری‌های موجود در فرهنگ ایرانی باعث شده است که کشورمان در این زمینه دچار مشکلاتی باشد. این موضوع به طور ویژه مربوط به لباس متهمان زنی است که با چادر در دادگاه‌ها حاضر می‌شوند.

این روزها بحث بر سر نحوه پوشش متهمان زن در دادگاه‌ها، با حضور متهمان پرونده اختلاس سه هزار میلیاردی با چادر در دادگاه دوباره بر سر زبان‌ها افتاده و دوباره صدای اعتراض خیلی‌ها را بلند کرده است.

در واقع بسیاری معتقدند تعیین کردن پوشش چادر برای زنان متهم، توهین به پوششی است که برای خیلی‌ها مقدس است. از طرفی این اتفاق می‌تواند تبلیغی علیه پوشش چادر محسوب شود به گونه ای که افراد با دیدن صحنه‌های دادگاه، تصویر متهمی با پوشش چادر در ذهنشان ثبت شود.

از طرفی عده ای معتقدند فرد هر گناهی هم که مرتکب شده باشد باید با حجاب کامل و برتر که در شأن محکمه اسلامی است در دادگاه حاضر شود، اما ظاهراً ضرر این کار به مراتب از منفعتش بیشتر است.

دکتر سارا سروستانی دکترای مدیریت رسانه در گفت و گوی اختصاصی با تبیان گفت: این روزها که شاهد تبلیغات روز افزون رسانه های خارجی برای تخریب چهره چادر و زنان محجبه هستیم دیگر نباید خودمان هم با نشان دادن زنان چادری در زندان‌ها به اثربخشی این تبلیغات کمک کنیم.

سروستانی ادامه داد: امروزه رسانه های بزرگ دنیا که وظیفه تغذیه فکری مردم جهان را به عهده گرفته‌اند از کوچک‌ترین فرصتی برای پیشبرد اهداف تبلیغاتی خود نمی‌گذرند و با استفاده از علوم ارتباطات و نشانه شناسی از جزئی‌ترین نشانه‌ها هم برای تحمیل اندیشه خود به ناخودآگاه مخاطبان بهره برداری می‌کنند اما ما نه تنها چندان کار مثبتی برای آشنا سازی مردم بیرون از مرزهای کشورمان انجام نمی‌دهیم بلکه با نشان دادن زنانی که بعضاً به جرم‌های منافی عفت یا دزدی و قتل متهم هستند با پوشش مقدس چادر تیشه به ریشه فرهنگ خود می‌زنیم.

سروستانی با اشاره به اینکه این اتفاق نه تنها در دادگاه‌ها رخ می‌دهد بلکه به برنامه های سینما و تلویزیونی هم رسوخ کرده است گفت: بسیار دیده می‌شود که در برنامه های سینمایی و تلویزیونی و سریال‌های پر بیننده برای زنانی که از سطح سواد و فرهنگ پایین‌تری برخوردارند پوشش چادر انتخاب می‌شود، حالا کار به جایی رسیده که گویی چادر نشانه و پوشش مخصوص افراد سطح پایین و بیچاره است و این توهین بزرگی است به کسانی که نه تنها چادر مانع پیشرفت آن‌ها نشده بلکه با صیانت از روح آن‌ها به رسیدنشان به مدارج بالای فرهنگی و علمی کمک کرده است.

محمد تقی رهبر نماینده مجلس در این رابطه می‌گوید: در برخی محافل و اماکن استفاده از چادر را اجباری می‌کنند که نه تنها موجب حرمت گذاشتن به حجاب و چادر نیست بلکه به نوعی موجب بی حرمتی به حجاب و به خصوص چادر نیز می‌شود. مطمئناً اجباری کردن استفاده از چادر در برخی مکان‌ها نه تنها مفید نیست بلکه موجب کاهش قداست آن نیز می‌شود.

پرفسور حسین باهر جرم شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: همان طور که یک قاضی، وکیل، پزشک و... دارای لباس فرم هستند متهمان در دادگاه هم می‌توانند لباس فرم داشته باشند و چون کشور ما کشوری اسلامی است استفاده از چادر به عنوان لباس فرم در دادگاه می‌تواند عرف باشد ولی به شرطی که این چادر وقتی بر سر یک متهم زنا کار، قاتل و مفسد و... قرار می‌گیرد با نشانه ای همراه باشد که مخاطب دریابد که این چادر لباس فرم متهم است مثلاً چادرهایی با آرم و نشان زندان یا دستگاه قضائی. در حالی که هم اکنون بسیاری از متهمان به قول معروف با چادر نماز وارد دادگاه می‌شوند.

لاله افتخاری نماینده مجلس هم در مورد استفاده متهمان زن از چادر در دادگاه‌ها گفت: بسیاری از زنان مجرم پایبند به حجاب نیستند و به اجبار با چادر در دادگاه‌ها حاضر می‌شوند در حالی که این اقدام می‌تواند به حرمت چادر خدشه وارد کرده و نتیجه منفی در جامعه داشته باشد.

وی افزود: اگر سازمان زندان‌ها می‌خواهد متهمان زن در دادگاه‌ها با چادر حاضر شوند حداقل از ملحفه یا پارچه‌ای که نماد زندان دارد استفاده کند.

نماینده تهران در مجلس اظهار داشت: در ملاقاتی که نمایندگان زن تهران در مجلس با آیت‌الله آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه داشتند این موضوع مطرح شد.

وی افزود: نمایندگان زن به رئیس قوه قضائیه در مورد استفاده از چادر بر سر بازیگران سینما که نقش‌های منفی و آسیب‌پذیر را ایفا می‌کنند هم اعتراض داشتند. که پاسخ رئیس قوه قضائیه اعلام آمادگی برای رفع این مشکلات بود.

البته این اولین بار نیست که نسبت به این موضوع اعتراضاتی شنیده می‌شود بلکه دامنه این اعتراضات تا جایی بالا گرفت که اواسط سال گذشته خبر رسید قانون اجبار زنان متهم برای سر کردن چادر برداشته شده است.

محمد باقر ذوالقدر در این باره گفت: درخواست حذف پوشش اجباری چادر از سوی افراد متدین مطرح شد. عده‌ای معتقد بودند که متهمان زن که دست به برخی از جرائم زده‌اند نباید از پوشش چادر استفاده کنند زیرا مورد وهن چادر می‌شود.

به گفته او از سوی معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه درخواستی به ریاست قوه قضاییه مبنی بر حذف پوشش چادر داده شد که این موضوع از سوی ریاست قوه قضاییه نیز پذیرفته شد، این آیین نامه به سازمان زندان‌ها نیز ابلاغ شد تا از این پس این رویه گذشته حذف شود تا موجب وهن چادر به عنوان پوشش برتر نباشد.

همچنین یدالله عسگری، مدیرکل پیشگیری‌های قضایی معاون پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در این باره گفت: آیت الله صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه طی دستوری به رئیس سازمان زندان‌های کشور ابلاغ کرد که زنان متهم که مرتکب جرائم خلاف عفت عمومی شده‌اند با همان وضعیت لباس معمول در جامعه در دادگاه حاضر شوند.

اما با وجود این مسئله باز هم شاهد حضور زنان مجرم و متهم با پوشش مقدس چادر در دادگاه‌ها هستیم، گویی این موضوع از شکل یک قانون به صورت یک عرف درآمده است و در این مورد هم باید اقدامات لازم صورت بگیرد. به نظر می‌رسد اگر لباس فرم مناسبی برای متهمان زن طراحی و استفاده شود این مشکل هم قابل حل باشد و دیگر هر کس نتواند با این موضع سلیقه ای برخورد کرده و یا از آن سوءاستفاده کند.

حدیث لوح فاطمه علیهاالسلام چه بود؟

در کتاب إکمال الدین و إتمام النعمة (باب 28) از محدث جلیل القدر «ابو جعفر محمدبن على بن حسن بن بابویه قمى» مشهور به شیخ صدوق (م.381هـ) روایاتى درباره لوح حضرت صدیقه طاهره علیهاالسلام آمده است که در آن لوح به نام و تعداد امامان معصوم علیهم السلام اشاره شده است.

متن حدیث لوح

امام صادق علیه السلام این حدیث شریف را از زبان جابربن عبدالله انصارى که برای پدر بزرگوارشان امام باقر علیه السلام نقل می نماید، این چنین شرح می فرماید که: جابر عرض کرد:

شهادت مى دهم که روزى در ایام حیات رسول خدا مادرت فاطمه را ملاقات کردم تا ولادت حسین را به او تبرک بگویم که در دستان آن بانوى بزرگ، لوح سبزینه را دیدم که گمان کردم زمرّد است؛ در آن لوح، کتاب سفیدى را که به درخشندگى خورشید بود مشاهده کردم. به آن حضرت عرض کردم: پدر و مادرم فداى تو باد! این لوح چیست؟

فاطمه فرمود:

«این لوحى است که خداوند ـ عزوجل ـ آن را به رسولش محمد مصطفى اهدا نمود. در این لوح نام پدر و همسر و فرزندانم [حسن و حسین] و نام اوصیا و امامانى که از نسل فرزندم [حسین] هستند ذکر شده است. پدرم رسول خدا آن را به من بخشیده است تا با نگاه کردن در آن دلم شاد شود».

آنگاه جابر اضافه نمود: سپس مادرت فاطمه آن لوح را در اختیار من قرار داد و من آنچه در لوح نوشته شده بود خواندم و نسخه اى از آن را در ذهن نگاه داشتم [یا از روى آن نوشتم[».

امام صادق علیه السلام در ادامه روایت مى فرماید: «آنگاه پدرم به جابر فرمود: «جابر! آیا آن نسخه هنوز هم در دست توست؟ آیا آن را بر من عرضه مى کنى؟»

جابربن عبدالله گفت: آرى. آنگاه پدرم با جابر همراه شد تا به منزل جابر رسیدند. جابر صحیفه اى از پوست نازک آورد، آن را گشود و به رؤیت پدرم رسانید. پدرم به جابر فرمود:

«جابر! حال به صحیفه اى که در نزد توست بنگر تا براى تو از حفظ بخوانم».

جابر به نسخه اى که در دستش بود، نگریست پدرم تمام مطالب صحیفه را از حفظ براى جابر خواند. سوگند به خدا حرفى از کلام امام با حرفى از صحیفه اى که در دست جابر بود مخالف نبود.

پس از آنکه قرائت امام به پایان رسید جابر گفت: خداى بزرگ را شاهد مى گیرم که آنچه در صحیفه نزد فاطمه دیدم همین بود که شما خواندید.

اما متن این لوح طبق نقل چنین است:

بسم اللّه الرحمن الرحیم

این کتابى است از سوى خداوند شکست ناپذیر و حکیم به محمد نور و فرستاده خدا و حجاب، دلیل و آیت او در زمین. این نوشته توسط جبرئیل امین از جانب رب العالمین آورده شد.

اى محمد! اسماء الهى را بزرگ شمار، نعمتهایم را شکرگزار باش، هرگز نشانه هایم را انکار نکن. من پروردگار و معبود جهانیانم و جز من خدایى نیست؛ در هم کوبنده جباران و خوار کننده ستمگران و حسابرس روز جزایم. من همان الله و معبود شمایم که جز من الله و معبودى نیست. هر که به فضل کسى جز من امیدوار باشد یا از چیزى جز عدل الهى خوف داشته باشد، او را به عذابى سخت گرفتار خواهم ساخت که احدى از جهانیان آن را نچشیده است. سپس فقط مرا پرستش کن و بر من توکّل نما. من هیچ رسولى را مبعوث نکردم و رسالت او را تکمیل ننمودم و دوران تبلیغ و رسالت او را به پایان نرساندم مگر اینکه براى او وصى یى قرار دادم.

(اى محمد) تو را بر تمام پیامبران برترى بخشیدم؛ وصىّ تو را نیز بر تمام اوصیا برترى دادم. سپس از وصىّ و جانشینت، تو را به وجود دو فرزند دلاور، حسن و حسین گرامى داشتم.

بعد از پایان دوره پدرش [على] حسن را معدن علم خود و حسین را نگهبان و حافظ وحى خود قرار دادم؛ نعمت شهادت را به حسین بخشیدم و او را بدین سبب گرامى داشتم و براى او سعادت خواستم. حسین با فضیلت ترین کسى است که شهید گشت و در بین شهیدان بالاترین درجه و مقام را داراست؛ امامت و توحید تمام و کمال را با او همراه کردم، حج بالغه خود را نزد او قرار دادم؛ بر اساس [رضایت و غضب] اهل بیت و عترت او پاداش مى دهم و طالحان و بدکاران را به سزاى اعمال خویش مى رسانم.

اولین فرزند و عترت حسین، [على] سرور پرستندگان و زینت دوستان من است.

پس از او فرزندش که شبیه و همنام جدش است محمد، شکافنده علم الهى و معدن حکمت اوست.

بزودى تردید کنندگان [در حقانیت] جعفربن محمد هلاک خواهند شد؛ هر کس به او باز گردد، گویى به من باز گشته است. سخن حق از من است: سوگند مى خورم که منزلت دانش جعفربن محمد [و هر آن که بر او ایمان آورد] را گرامى بدارم؛ محبت و عشق به او را در دل دوستان، شیعیان، پیروان و یارانش قرار خواهم داد.

سپس فتنه کور و سیاه گمنامى و تقیه را از برابر امام موسى [بن جعفر] کنار خواهم زد؛ چرا که سیر فرمان و اطاعت الهى هرگز منقطع نخواهد شد و حجت و دلیل من از دید مردم پنهان نخواهد ماند و دوستانم هرگز تیره بخت نخواهند گردید.

اگر کسى یکى از حُجج مرا انکار کند، نعمتى را که داده ام انکار نموده است و هر که آیه اى از کتابم را تغییر دهد بر من تهمت بسته است. واى بر افترا زنندگانِ انکارگر، آن زمان که دوران امامت بنده و دوست و برگزیده ام موسى [بن جعفر] به پایان رسد.

آگاه باشید! هر کس هشتمین حجت مرا دروغ شمارد، گوئى همه اولیاى مرا انکار نموده است. علىّ [بن موسى] دوست و یاور من [و رهبر شما] است و من ثِقل علم و عصمت و صفات نبوت را در او قرار مى دهم؛ توان او را در پاسدارى از آن مى آزمایم؛ عفریت ستمگر و متکبر او را مى کشد و در شهرى که عبد صالح ذوالقرنین ساخت دفن مى شود.

سخن حق آن است که من بگویم: دیدگان موسى را با تولد فرزندش محمد و خلیفه و جانشین پس از او روشنى بخشم. محمد [بن على] وارث علم و دانش من و معدن حکمت و جایگاه راز من و حجّت من بر بندگانم است. بهشت را جایگاه او قرار دادم و او را شفیع هفتاد نفر از افراد خانواده [و منسوبان او] که جهنم بر آنان واجب شد قرار دادم.

(پس از او) فرزندش على[بن محمد] دوست و یاورم را سعادتمند کردم؛ او امانت دار وحى من خواهد بود؛ از صُلب او، حسن [بن على] را بر خواهم آورد که دعوت کننده مردم به راه خدا و نگاهبان علم الهى است.

آنگاه [پس از او] حجت خویش را با آمدن فرزندش [قائم آل محمد] که رحمت واسعه براى جهانیان است تکمیل خواهم نمود. قدرت و کمال موسوى، عظمت و نور عیسوى و صبر ایوب همه را در او مى بینید؛ او در زمانى خواهد آمد که دوستان من خوار شده و چون مغولان و دیلمیان مشرک، سرافکنده گشته و به آتش کشیده مى شوند، سرهاى آنان به عنوان هدیه به اطراف و اکناف فرستاده مى شود و ترسان و لرزان مى شوند، زمین از خون آنان رنگین مى شود و هلاکت و فریاد و شیون در بین زنانشان همه گیر مى شود.

آنان به حقیقت حجّت و اولیاى من در زمین خواهند بود. به واسطه اینان هر فتنه کور و سیاه را از خلق دور خواهم ساخت و با آنها حرکتهاى ظریف و پنهان (معاندان دین الهى) کشف مى شود و قید و بندها و زنجیرهاى بندگى از دوش خلق برداشته مى شود. صلوات و رحمت خداوند بر آنان باد! اینان همان هدایت یافتگانند».

این بود متن حدیث لوح که در منابع دست اول شیعی ذکر گردیده است. در نوشتار آتی که در ویژه نامه فاطمیه دوم خواهد آمد به بررسی این حدیث شریف خواهیم پرداخت.

سوگنامه امام رضا علیه السلام 

در گزارشهای رسیده، دو سبب برای شهادت امام رضا علیه السلام ذکر گردیده است.

گزارش اول: آب انار مسموم

عبد اللَّه بن بشیر نقل می کند: مأمون به من دستور داد تا ناخنهایم را بیش از حد معمول بلند کنم و در این مورد به کسی هم چیزی نگویم. من نیز چنان کردم.

روزی مرا خواست و چیزى شبیه به تمر هندى به من داد و گفت: این را با دو دست خود خوب بمال و ورز بده. من نیز چنان کردم. سپس برخاست و مرا تنها گذاشت و نزد حضرت رضا علیه السّلام رفت و گفت: حال شما چگونه است؟ فرمود: امیدوارم امروز بهتر شوم، مأمون گفت: من نیز بحمداللَّه امروز خوبم. سپس مامون پرسید: آیا امروز پرستاران و خدمتگزاران خدمت شما رسیده اند؟ حضرت فرمود: نه.

مأمون قیافه ای خشمناک به خود گرفت و بر سر خادمان خود فریاد زد (که چرا رسیدگى به حال آن حضرت نکرده‏اند).

بعد هم گفت: همین الآن آب انار را بگیر و بخور که براى رفع این بیمارى چاره ای جز خوردن آن نیست. عبداللَّه بن بشیر می گوید: مأمون به من گفت: براى ما انار بیاور. من هم آوردم. بعد مأمون رو کرد به من و گفت: با دست خود آن را فشار بده و آبش را بگیر. من هم این کار را کردم. مأمون آن آب انار را با دست خود به حضرت رضا علیه السلام خورانید و همان باعث شهادت حضرتش شد. ایشان پس از نوشیدن آن آب انار مسمومی که مأمون به او نوشانید دو روز بیشتر زنده نبودند. (1)

گزارش دوم: انگور آغشته به سَمّ

از محمد بن جَهْم‏ نقل شده که امام رضا علیه السلام به انگور علاقه مند بود. [زمانی که مأمون آهنگ قتل او را کرد] مقدارى انگور براى آن حضرت تهیه کردند و چند روز با سوزنهاى زهر آلود که به کاری ترین زهرها آلوده شده بودند حبه های آن را آلوده به سمّ کردند. آنگاه آنها را حضور امام رضا علیه السلام آوردند. حضرت رضا علیه السلام پس از تناول انگور زهر آلود رنجور شده و بدین وسیله به شهادت رسید. (2)

اباصلت هروی می گوید: وقتی مأمون از محضر امام علیه السلام خارج شد من داخل شدم. همین که حضرت مرا دید به من فرمود: « یَا أَبَا الصَّلْتِ قَدْ فَعَلُوهَا » ؛ اباصلت! بالاخره کارخودشان را کردند. اباصلت می گوید: بعد از این جمله شنیدم که حضرت شروع به حمد و ستایش الهی کرد. (3)

مراسم و محل دفن آن حضرت

شیخ مفید (ره) می نویسد:

پس از شهادت امام رضا علیه السلام؛ مأمون یک شبانه روز خبر شهادت ایشان را مخفی کرد. بعد از آن سراغ محمد بن جعفر (عموی آن حضرت) و جماعتی از آل ابی طالب که در خراسان بودند فرستاد. چون حاضر شدند خبر رحلت آن حضرت را به ایشان داد و شروع به گریستن کرد. مأمون خود را بسیار بی تاب نشان داد.

 او جنازه آن بزرگوار را صحیح و سالم نشان ایشان داد و آنگاه خطاب به آن جسد مطهر کرده گفت: اى برادر بر من دشوار است تو را در این حال ببینم. من آرزو داشتم که پیش از تو بمیرم (و تو جانشین من باشى) ولى خدا نخواست. سپس دستور داد آن حضرت را غسل داده کفن و حنوط کنند و خود جنازه را برداشت و به همین جایى که اکنون حضرت مدفون است آورد و به خاک سپرد.

پاسخ به یک سوال مهم

شاید این سوال به ذهن بیاید که آیا فاصله ای به این نزدیکی که میان قبر هارون (قاتل امام کاظم علیه السلام) و قبر شریف امام رضا علیه السلام وجود می تواند آثار و برکاتی را از آن حضرت برای آن ملعون به همراه داشته باشد؟

پاسخ این است که اگر عقاید فردی از جهت اصول دین و اعتقاد به امامت و ولایت حضرات معصومین درست باشد و در عمل دچار کاستی ها و معاصی شده باشد چنین همجواری ایی می تواند موثر باشد ( نمونه های فراوانی از این دست رخ داده و نقل هم شده است)

اما اگر فردی از نظر عقیده و عمل جرثومه فساد و انحراف بود و مانند هارون جنایتی به مانند قتل امام معصوم علیه السلام در پرونده اش ثبت شده بود ؛ چنین کسی به محض جدا شدن از این دنیا بلافاصله وارد جهنم برزخی می شود.

در روایت آمده است انسان که از دنیا می رود اگر اهل ایمان عمل صالح باشد قبر او (یعنی عالم برزخی که او با انتقال از این دنیا وارد آنجا می شود) باغی از باغهای بهشت خواهد بود و اگر اهل کفر و فساد بود قبرش گودالی از گودالهای جهنم.

امام صادق علیه السلام فرمود:

إِنَّ لِلْقَبْرِ کَلَاماً فِی کُلِّ یَوْمٍ یَقُولُ ... أَنَا رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ أَوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النَّارِ. (5)

قبر، عبارتی دارد که هر روز (مرتب) تکرار می کند؛ می گوید: من باغی از باغهای بهشت یا گودالی از گودالهای جهنم هستم.

البته واضح است این دوگانگی و اختلاف به نسبت افرادی هستند که در آن وارد می شوند.

نمونه ای واقعی برای این روایت که قرآن از آن خبر می دهد.

قرآن کریم در مورد قوم کافر و فاسد حضرت نوح علیه السلام تعبیری به کار می برد که ما را در فهم این روایت و آن قانون کلی بسیار یاری می کند. قرآن می فرماید: قوم کافر و جبّار نوح علیه السلام بعد از عصیان و نافرمانی گرفتار عذاب الهی شده و در آب فراوان غرق شدند و همینکه در آب غرق شدند و مردند وارد آتش جهنم شدند.«أُغْرِقُوا فَأُدْخِلُوا ناراً» (6) غرق شدند و بلافاصله وارد آتش شدند.

یعنی با اینکه محل مرگ و دفن آنها آب بود اما آنها بلافاصله پس از هلاکت وارد جهنم برزخی خود شدند.

جریان هارون و مامون و دیگر ظالمان عالم نیز هینگونه است یعنی بلافاصله پس از مرگشان وارد جهنم برزخی خود می شوند و قرار گرفتن جسم پلیدشان در کنار حضرات معصومین علیهم السلام تاثیری در سوز و گداز آنها ندارد.

به علاوه اینکه خداوند متعال با جمله ای که به پیامبرش می فرماید کاملا روشن می کند که اگر کسی اهل ایمان و عمل صالح مبتنی بر آن ایمان نبود دعا و طلب مغفرت کسی حتی برترین مخلوقات الهی یعنی رسول خدا صلی الله علیه وآله هم در مورد او اثر نخواهد کرد.

«اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعینَ مَرَّةً فَلَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقینَ» (7)

چه براى آنان آمرزش بخواهى؛ چه نخواهى [یکسان است‏] اگر براى آنان هفتاد بار هم آمرزش بخواهى، خدا هرگز آنان را نخواهد آمرزید؛ زیرا آنان به خدا و پیامبرش کفر ورزیدند و خدا گروه فاسقان را هدایت نمى‏کند.

پی نوشت:

1. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج‏2، ص: 270

2. همان ص270-271

3. همان ص 270

4. همان ص 271

5. الکافی، ج‏3، ص: 242

6. آیه 25 سوره نوح علیه السلام

7. آیه 79 سوره توبه

منبع: yaaliakbar.ir

5 عمل برای درک بهتر شب قدر

از جمله اعمالی که برای رسیدن به درک شب قدر باید انجام دهیم تا بتوانیم بهره کامل از این شب ببریم ،بدین شرح است:

1. توسل به ولایت ائمه هدى

با توجه به آیه شریفه که مى فرماید:

یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیلة ؛(1)

اى ایمان آورندگان ! از خدا پروا نموده و وسیله اى براى رسیدن به او بجویید.

(در لغت به آنچه که توسط آن به چیزى توصل و تقرب جویند، ((وسیله )) مى گویند.)

در شب مبارک قدر وسیله اى مطمئن تر از ائمه هدى (علیهم السلام ) براى انسان وجود ندارد، پس باید به ایشان توسل جست ، مخصوصا به مولى الموحدین ، على بن ابى طالب (علیه السلام ) که ((لیالى قدر)) مصادف با شهادت مظلومانه آن امام متقین است و نیز با تمسک به زیارت ابا عبدالله الحسین (علیه السلام ) به درگاه حضرت احدیت به استغاثه پرداخت .

2. نماز

در این شب فرشتگانى که به زمین فرود مى آیند، باید شاهد و ناظر رکوع و سود خالصانه و متواضعانه انسان باشند تا بدین وسیله ، اشرفیت و خلیفة اللهى او براى ایشان تفسیر گردد و رمز سجده ملائکه را در برابر آدم دریابند؛ لذا در ردیف اعمال و وظایف لیالى قدر، نماز که سرلوحه همه عبادات است ، به طرق مختلف وارد شده است :

اولا: خواندن نمازهاى قضا شده در گذشته - به خصوص نمازهاى سال اخیر؛

ثانیا: خواندن نمازهاى مستحبى براى کسب ثواب بیشتر، از جمله نمازهاى ذیل :

الف ) خواندن دو رکعت نماز با یک سلام ، همچون نماز صبح ، با این تفاوت که در هر رکعت پس از حمد، هفت مرتبه ((سوره توحید)) بخواند و بعد از سلام ، هفتاد مرتبه ((استغفر الله و اتوب الیه ))(2) بگوید.

ب ) خواندن صد رکعت نماز، هم چون نماز صبح به صورت دو رکعتى و نیز مجاز است به جاى این صد رکعت ، شش روز از نمازهاى قضا شده خود را به جا آورد، به گونه اى که از ظهر روز اول شروع کرده و در عشاى روز ششم ختم نماید.

3. قرآن بر سر گرفتن

بر سر گرفتن قرآن با آن حالات خضوع و خشوع ، نشانه تسلیم در برابر دستورهاى حیاتبخش و سعادت آفرین آن است و بیانگر این که مسلمان ، کسى است که قرآن را دائما در اندیشه و فکر خویش دارد و دستورها و احکام آن را در عمل پیاده مى کند.

استاد حسن زاده آملى - دام ظله الوارف - در نکته 490 کتاب هزار و یک نکته خود گوید:

((در لیالى قدر، قرآن به دل کن ، نه فقط قرآن به سر، که اولى جوهر ذات تو گردد و دومى خارج از گوهر تو است .))

4. تجدید عهد با امام زمان (عج) و خواندن دعاى فرج

از ائمه معصومین نقل است که در شب بیست و سوم ماه رمضان و در طول آن ماه مبارک ، در هر حالى (نشسته و ایستاده ) و هر زمانى پس از ذکر و یاد خداى تعالى و درود فرستادن بر محمد و آل او (علیهم السلام ) این دعا را بخوان :

اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن صلواتک علیه و على آبائه فى هذه الساعه و فى کل الساعه ولیا و حافظا و قائدا و ناصرا و دلیلا و عینا، حتى تسکنه ارضک طوعا و تمتعه فیها طویلا.(3)

((بارالها در این هنگام و براى همیشه ولى امرت ، امام زمان حجه بن الحسن را - که درودهایت بر او و پدرانش باد - سرپرست و نگهدار و رهبر و یاور و نگهبان باش تا گیتى را به فرمان او آورى و تا دیر زمان بهره مندش ‍ گردانى .))

و نیز دعاى شریف افتتاح که به امر آن حضرت مستحب است تا در هر شب رمضان خوانده شود و دعاهاى ماثور و غیر ماثور دیگر که در خصوص ‍ حضرتش وارد شده است ، زیرا گفته اند:

((دعا به آن بزرگوار، نوعى از اداى حق ایشان است ، که جزء بهترین اعمال مى باشد و فواید بى شمارى نیز براى خود ما هم دارد.))

5. اعتکاف

پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود:

اعتکاف العشر الاواخر من شهر رمضان یعدل حجتین و عمرتین .(4)

اجر اعتکاف نمودن در ده روز آخر ماه رمضان ، مساوى با ثواب دو حج و دو عمره است .

منظور از اعتکاف ، توقف نمودن و ساکن شدن در مسجد جامع به قصد قربت و عبادت به مدت سه روز یا بیشتر با رعایت شرایط مخصوص آن که داراى ثواب بسیار زیاد است و از جمله عبادات مستحب مى باشد که بزرگان دین به انجام آن ، اهتمام ورزیده اند.

در کتاب کافى از جعفر بن محمد الصادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمودند:

کان رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم ) اذا دخل العشر الاواخر، اعتکف فى المسجد و ضربت له قبة من شعر، و شمّر المئزر و طوى فراشه ؛

رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) چون دهه آخر ماه رمضان فرا مى رسید، در مسجد اعتکاف مى نمود و براى حضرتش خیمه اى مویین مى زدند و کمرش را براى عبادت مى بست و بستر خویش را جمع مى کرد.

در حدیث دیگرى از امام صادق (علیه السلام ) آمده است :

کانت بدر فى شهر رمضان و لم یعتکف رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم )، فلما ان کان من قابل اعتکف عشرین عشرا لعامه ، و عشرا قضاء لما فاته ؛

جنگ بدر در ماه رمضان اتفاق افتاد و (از این رو) رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) موفق به اعتکاف نشدند، لذا در سال آینده ، بیست روز (ده روز به عنوان اعتکاف همان سال و ده روز دیگر را نیز به عنوان قضاى اعتکاف سال گذشته ) به اعتکاف پرداختند.

طبق آن چه در ارکان اسلام (ص 163) آمده است ، پس از پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) همسران آن حضرت نیز چنین اعتکافى داشتند.

در تاریخ آمده است که علماى بزرگ شیعه نیز این سنت حسنه را در دهه آخر ماه رمضان انجام مى داده اند.

براى مطالعه بیشتر درباره اعتکاف به این منابع مراجعه فرمایید:

اللمعة الدمشقیه ، ج 2، کتاب الاعتکاف ؛ شرائع الاسلام ، ج 1، ص 251؛ التهذیب ، ج 4، ص 217؛ مستمسک العروة الوثقى ، ج 8، ص 536، روضة المتقین ، ج 3، ص 496، اعتکاف در اسلام به قلم نگارنده .

این بخش را به کلامى از مصلح مجاهد، شیخ محمد عبده ، پایان مى بریم :

شب قدر، شب عبادت و تضرع و تذکر و یادآورى نعمت هاى خدا و دین است ، لکن متاسفانه بسیارى از مسلمانان در چنین ایام و لیالى و موقعیت هاى مناسبى درباره مسائل و موضوعاتى سخن مى گویند که مورد رضا و عنایت خداوند نیست ؛ به آیاتى از کلام الله گوش مى دهند، اما در مفاهیم آنها نمى نگرند و از معانى بلند آنها عبرت نمى گیرند... فقط به صدا و نغمه زیباى قارى قرآن توجه دارند، در این شب در اوهام و خیالاتى غوطه ور مى شوند که شایسته عقول کودکان نیست تا چه رسد به عقل هاى اشخاص رشید و بالغ .

انشاءالله همگی بتوانیم استفاده تمام را این شب ببریم و یکدیگر را از دعای خیر فراموش نکنیم.

پی نوشت ها:

1.مائده (5)، آیه 35.

2.مسید ابن طاووس ، الاقبال بالاعمال الحسنه ، ص 186.

3.حسین نورى ، نجم الثاقب ، ص 510.

4.سید محمد حسین طباطبایى ، سنن النبى (صلى الله علیه و آله و سلم )، ص 299 و وسائل الشیعه ، ج 7، ص 397.